2007’de onaylanan Manisa-İzmir’in 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na açılan davalar sonrası Danıştay 6. Dairesi planların tümünün iptaline karar verdi. Daha sonra bakanlık bölgeyle ilgili çalışma yaptı ve plan değişikliği 2018’de onaylandı. Planlara 303 itiraz yapıldı. Bunun üzerine bakanlık itirazların bir bölümünü dikkate aldı ve düzeltmeye gitti. Yeni plan 30 gün süreyle askıya çıkarıldı.
İzmir ve Manisa illerini kapsayan Çevre Düzeni planı ile beraber İzmir ve Manisa illerindeki gelişme alanları, turizm alanları belirlendi. İmar planında 2025 yılına kadar kentteki nüfus hareketliliği göz önüne alındı. Plan raporuna göre İzmir nüfusunun 2025 yılında 5 milyon 545 bin kişiye çıkması gerekiyor.
Çevre düzeni planında uzun süredir plan bekleyen İnciraltı bölgesi turizm alanı içerisine dahil edildi.
1/100.000 Ölçekli Çevre düzeni planı ile alınan yeni plan kararları şu şekilde;
1/100.000 ÇEVRE PLANI DÜZENİ RAPORUNUN TAMAMI İÇİN TIKLAYINIZ
Farklı senaryolar uyarınca geliştirilen planlama kararları doğrultusunda, biri diğerinden farklılaşan iki plan seçeneği elde edilmiştir.
İzmir-Manisa 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı için üretilen iki seçenekten ilkinin “Mevcut gelişme eğilimlerinin süreceği, planlama ile gelişmeye etkinin en alt düzeyde gerçekleştirileceği” varsayımına dayandırılması benimsenirken, ikinci seçeneğin ise “Yatırım kararları ile gelişmenin desteklenmesini öngören müdahaleci bir seçenek” olması benimsenmiştir. İkinci seçenekte müdahale yalnızca yatırım kararları ve projelerle sınırlı tutulmamış, koruma kararları açısından da planın alana müdahale etmesi gerektiği kabul edilmiştir.
PLAN KARARLARI
BİRİNCİ SEÇENEK; “Mevcut gelişme eğilimleri sürecektir.”
- Planlama Bölgesi içinde var olan kentsel yerleşmeler, var olan yoğunlukları ile gelecekte de gelişmelerini sürdürecektir.
- Onaylı imar planlarında var olan gelişme alanları birçok yerleşmede gereğinden fazla planlanmış durumdadır. Bu nedenle, yeni gelişme alanlarının açılmasına gerek yoktur. Gereksinimden fazla planlandığı belirlenen yerleşmelerde koruma-kullanma dengesi gözetilerek planlı alanlar projeksiyonlara bağlı olarak sınırlandırılmalıdır.
- Büyük yerleşmelere yakın konumda, yerleşmeler tarafından bozulmaya uğramış, kente komşu konumda, kaçak yapılaşma olasılığı bulunan parçalanmış makilik-fundalık, kayalık-taşlık ve mera niteliğindeki kamu arazileri ağaçlandırılarak, yeşil kuşaklar oluşturulmalıdır.
- Planlama Bölgesi içinde, mevcut ve ilgili kurumlar tarafından projelendirilmiş karayolu ve demiryolu hatları dışında, önemli yeni bağlantılara gereksinim duyulmayacaktır.
- İzmir Limanı gelecekte de sahip olduğu önemi koruyacaktır. Çandarlı’da planlanan Kuzey Ege Çandarlı Limanı plan dönemi içinde gerçekleştirilemeyecek, İzmir Limanı'nın kullanımı sürdürülecektir.
- Kuzey Ege Çandarlı Limanı'nın plan dönemi içinde gerçekleşemeyecek olması, Aliağa ve Bergama Organize Sanayi Bölgelerinde yapılaşmayı yavaşlatacak. Bu organize sanayi bölgelerinde yeni gelişme alanına gereksinim oluşmayacaktır.
- İzmir’de var olan planlı sanayi alanları gereksinimi karşılayacak düzeydedir. Sanayi gelişmesi planlı ve boş organize sanayi bölgelerinde sürecektir. Sanayi alanlarından, tarım alanları üzerinde gelişme eğilimi olanlar sınırlandırılmalıdır.
- Bu kapsamda; Ayrancılar-Torbalı arasında tarım alanları üzerinde mevzuata aykırı olarak planlanmış olan sanayi alanları için hazırlanmış olan imar planlarının tümüyle ortadan kaldırılması, yapılaşmamış bölümlerde yeni yapılaşmaların oluşmasının engellenmesi sağlanmalı, gelişme kısıtlanmalıdır.
- Mevzii gelişmiş sanayi tesislerinin yanı sıra, Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi için belirlenen ilave alanın henüz yapılaşmayan, verimli tarım alanları üzerinde bulunan güney bölümlerinde yapılaşma ve genişleme engellenmelidir.
- İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün çevresi, sahip olduğu doğal sit özellikleri de dikkate alınarak doğal yapısıyla korunmalı, üniversitenin daha fazla yayılması engellenmelidir.
- Çeşme-Alaçatı çevresinde çok büyük bölümü doğal sit alanı olan bölgede, turizm yatırımı amacıyla seçilen alanlarda, su yetersizliği vb. nedenlerle hedeflenen golf sahaları ve bunlara bağlı olarak tasarlanan turizm gelişmeleri gerçekleşmeyecektir.
- Selçuk-Pamucak Turizm Merkezi’nde turizm gelişmeleri sürecek, ancak gelişme çok hızlı gerçekleşmeyecek, yavaş gerçekleşen turizm gelişmesi çevrede önemli bir değişim yaratmayacaktır.
- Manisa il merkezinde sanayi gelişimi yavaşlayacak, sanayi açısından belirli bir doygunluğa ulaşan kentte yakın dönemde yeni sanayi alanlarına gereksinim duyulmayacaktır.
- Manisa kentinin gelişimi, sanayideki yavaşlamaya bağlı olarak yavaşlayacak, artan ulaşım olanakları nedeniyle sanayide çalışanların önemli bir bölümü İzmir’de yaşamlarını sürdürecektir.
- Manisa Organize Sanayi Bölgesi kuzeyinde Muradiye yerleşimi çevresinde planlanmış olan ve tarım alanları üzerinde yer alan sanayi alanlarından yapılaşmanın başlamadığı bölümlerde yapılaşma engellenmelidir.
- Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi Muradiye Yerleşkesi bulunduğu bölgede genişleyecektir.
- Manisa il sınırları içinde turizm gelişmeleri geçmişte olduğu gibi sınırlı seviyede sürecek, turizm potansiyeline sahip alanlarda, yüksek kapasiteli gelişme beklenmemektedir.
İKİNCİ SEÇENEK; “Yeni yatırım kararları ile gelişme desteklenecektir.”
- Gelişmenin ve korumanın sürdürülebilirliği ve koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi esastır. Kentsel yerleşmelerde, kurgulanan yapılaşma karakterine uygun biçimde ve kentin gereksinim duyduğu yeni kullanım türleri de düşünülerek belirlenecek yoğunlukta gelişme yönlendirilmelidir.
- Yetki, sınır vb. nedenlerle planlı alanları yetersiz olan yerleşmelerde, belirlenen yeni yatırım kararları doğrultusunda yeni sanayi, depolama ve kentsel gelişme alanlarına gereksinim duyulacaktır.
- Büyük yerleşmelere yakın konumda, yerleşmeler tarafından bozulmaya uğramış, kaçak yapılaşma olasılığı bulunan parçalı makilik alanlar ağaçlandırılarak, yeşil kuşaklar oluşturulmalıdır.
- Mevcut ya da gelecekte ortaya çıkması olası endüstriyel su, toprak ve hava kirliliğinin önlenebilmesi için sanayi gelişiminin kontrol altına alınması zorunludur. Planlı ya da plansız oluşmuş sanayi tesislerinin, mutlak tarım alanları üzerinde bulunan bölümleri sınırlandırılmalıdır.
- İhracata yönelik tarımsal üretimde artış yaşanacaktır. Bu artışa koşut olarak ürünlerin, üretildiği bölgede satışa hazır hale getirilmesi, işlenmesi, depolanması ve paketlenmesi amacıyla küçük ölçekli tarımsal sanayi alanlarına gereksinim artacaktır.
- Mevcut ve projelendirilmiş karayolu ve demiryolu hatlarının dışında, diğer yatırım kararları ile de ilişkilendirilerek yeni ulaşım bağlantılarının geliştirilmesi gereklidir.
- Ayrancılar-Torbalı arasında tarım alanları üzerinde mevzuata aykırı olarak planlanmış olan sanayi alanlarının, yapılaşmamış bölümlerinde planların iptal edilmesi sağlanmalıdır.
- Mevzii gelişmiş sanayi tesislerinin yanı sıra, Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi için belirlenen ilave alanın henüz yapılaşmayan, verimli tarım alanları üzerinde bulunan bölümlerinde yapılaşmaya gidilmesi istemi gözden geçirilmeli, bu alanın kullanımı alt ölçekli planlama çalışmalarında irdelenmelidir.
- Çandarlı’da Kuzey Ege Çandarlı Limanı ve Tersane yatırımı gerçekleşecek, çevredeki yerleşmeler bu gelişme ile şekillenecektir. Aliağa ve Bergama Organize Sanayi Bölgelerinin önemi artacak, gelişmesi hızlanacaktır.
- Kuzey Ege Çandarlı Limanı ile İzmir merkezin bağlantısını sağlamak amacıyla ve Liman ile Soma üzerinden Ege'nin iç ve kuzey kesimleri ile erişimi kolaylaştıracak yeni karayolu ve demiryolu bağlantılarına gereksinim duyulacaktır.
- Aliağa’da Yat ve Tekne İmalatı için yapılmış olan yer seçimi kabul edilecek, çevrede bu gelişmeye uygun düzenleme yapılacaktır.
- Aliağa’nın kuzeyinde gerçekleşecek yatırımlar (liman, tersane, organize sanayi vb.) sonrasında, yakın alanlarda yeni konut gelişmeleri beklenmelidir.
- Aliağa’nın kuzeyinde ortaya çıkan yeni gelişmeler, güçlü ulaşım bağlantılarını zorunlu kılacaktır.
- Dikili çevresinde var olan termal kaynakların kullanılması sonucunda; bölgede turizm gelişmesi artacak, mevcut durumda düzensiz olarak var olan seracılık alanları teknolojiyi de kullanarak genişleyecektir.
- Urla’nın batısında Gülbahçe’de İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün bulunduğu alan çevresinde genişlemesi desteklenecektir.
- EXPO vb. organizasyonlar için İzmir İleri Teknoloji Enstitüsü’nün (İYTE) genişleme alanının kullanılacağı kabulüyle, Urla ilçesinde ve çevrede yeni kentsel gelişme alanları düzenlenecektir.
- Çeşme-Alaçatı çevresinde planlanmış olan turizm yatırımlarının bir bölümü plan dönemi içinde gerçekleşecektir. Bu durum, yakın çevrede turizme koşut yeni gelişmeleri tetikleyecektir.
- Selçuk-Pamucak Turizm Merkezi’nde turizm gelişmeleri hızlanacak, turizm ve golf yatırımları gerçekleşecek, bu gelişmelere bağlı olarak kent merkezinde ve turizm merkezi içinde ticari yaşam hareketlenecek, yerleşme yeni nüfus çekecektir.
- Tahtalı Havzası ve diğer su koruma havzalarında, kirlenmenin önlenmesi zorunludur. Bu kapsamda; mevzuata uygun olarak gerçekleşmiş olan yapılaşma ve plan kararları dışında yeni yapılaşmalar engellenecektir.
- İzmir’de eğitim alanlarına gereksinim artacaktır. Bu kapsamda; kuzeyde ve batıda yeni üniversite yerleşkeleri için alan gereksinimi oluşacaktır. Planda üniversitelerin kuruluşunu kolaylaştıracak önlemler alınmalı, kararlar geliştirilmelidir.
- Menderes-Aliağa demiryolu hattının metro standardına getirilmesi, bu hat üzerinde yerleşmeyi özendirecektir. Hattın güneyde Torbalı ve Selçuk’a kadar, kuzeyde Bergama'ya kadar uzatılması, sonrasında ortaya çıkacak havaalanı ile konforlu ulaşım bağlantısı, Selçuk’ta ve Bergama'da turizm gelişmesinin ivmesini arttıracaktır.
- Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nin gelişmesi sürecek, OSB nedeniyle çevrede yan sanayi ve ara ürün üreten işletme sayısı artacaktır. Bu durum yakın çevrede orta ölçekli ve küçük sanayi işletmeleri için yeni alanlara gereksinimi arttıracaktır.
- Manisa'da Organize Sanayi Bölgesi ile Celal Bayar Üniversitesi arasında işbirliği ve iletişimi güçlendirecek, destekleyecek teknopark vb. yatırımlara gereksinim artacaktır.
- Manisa’da sanayi gelişmesi var olan hızını koruyacak, bu durum kente göçün sürmesine neden olacaktır. İl merkezinde nüfus artışının mevcut gelişme eğiliminin üstüne çıkacağı kabul edilerek gelişme alanı düzenlemesi yapılmalıdır.
- Manisa Organize Sanayi Bölgesi ile Muradiye yerleşimi arasında bulunan planlanmış sanayi alanları ve konut alanları gereksinimler doğrultusunda korunacaktır.
- Manisa'da Salihli Organize Sanayi Bölgesi’nde gelişme hızlanacak, tarım alanı niteliği olmayan alanın çevresinde sanayi gelişmesi desteklenecektir. Yakın çevrede tarım alanları üzerinde gelişme eğilimi bulunan sanayi tesisleri Salihli OSB’ne yönlendirilecektir.
- Manisa Turgutlu’da var olan Organize Sanayi Bölgesi'nin zaman içinde yetersiz kalması olasıdır. Planda bu alanın genişlemesine olanak sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır.
- Manisa'da Akhisar çevresindeki alanlarda artan zeytin dikimi ve üretimine koşut olarak zeytincilik amaçlı uzmanlaşmış sanayi alanlarına gereksinim de artacaktır.
- Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi Muradiye Kampus alanı bulunduğu bölgede genişleyecek, artan kapasite çevre yerleşmelerde yeni gelişme alanı gereksinimi doğuracaktır.
- Manisa Büyükşehir sınırları içinde turizm potansiyeline sahip alanlarda, kamusal destekler de yeni ve önemli gelişmeler beklenmelidir. Özellikle termal turizm konusunda, termal kaynakların yakınlarındaki alanlarda turizm alanlarının geliştirilmesi zorunludur.
- Manisa genelinde, özellikle Spil Dağı ve çevresinde doğa turizmini canlandıracak günübirlik ve konaklamalı turizm hareketlenmesi beklenmektedir.