TCMB'de Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğünde Müdür Mehmet Selman Çolak ve Uzman Mehmet Emre Şamcı tarafından hazırlanan "Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi" başlıklı analiz, Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yayımlandı.
Küresel ölçekte jeopolitik belirsizliklerin artması ve merkez bankalarının yoğun altın alımları ile Eylül 2023-Nisan 2025 döneminde uluslararası piyasalarda altın fiyatlarının dolar cinsinden yaklaşık yüzde 77 yükseldiği vurgulanan analizde, fiyat artışının da katkısıyla Türkiye'de geleneksel servet tutma araçlarından biri olan altının mevduat içindeki payında artış yaşandığı belirtildi.
Analizde, altın fiyatındaki yükselişin, Türkiye’de tasarruflarının önemli bir kısmı altın cinsinden olan kesimler için dikkate değer ölçüde servet artışı anlamına geldiği ifade edilerek, böyle bir servet artışının talep üzerinde yukarı yönlü bir etkisi olacağının değerlendirilebileceği aktarıldı.
İl bazında altın mevduat tercihlerindeki farklılıklar kullanılarak, altın fiyatındaki artışın konut ve otomobil gibi alım satıma konu dayanıklı mal piyasalarındaki etkisinin incelendiği analizde, altın mevduatının tasarruf mevduatına oranının, altın fiyatlarının hızla artmaya başladığı 2023 yılı eylül ayında iller arasında önemli ölçüde farklılaştığının görüldüğü dile getirildi.
Analizde, Eylül 2023-Nisan 2025 döneminde konut fiyatlarını belirleyen zamana bağlı olmayan diğer özellikler kontrol edildiğinde, altın fiyatlarındaki artışın, ortalama altın mevduatı oranına sahip bir il için 2023 3. çeyrek sonrası dönemde konut birim fiyatlarında ortalama yüzde 11 ilave artış ile ilişkili olduğu vurgulanarak, altın payı ve konut fiyatlarındaki pozitif ilişki göz önünde bulundurulduğunda, altın kaynaklı servetin konut fiyatlarında yukarı yönlü etki yaptığının söylenebileceğine işaret edildi.
Toplam konut satış adedinde ise altın mevduatı oranına göre anlamlı bir göreli farklılaşma gözlenmediği aktarılan analizde, bu bulgunun kısa vadede konut arzının esnek olmaması nedeniyle artan talebin fiyatlara yansıdığını ve bu nedenle satışlarda anlamlı bir artışın olmadığını gösterdiği dile getirildi.
Analizde, servet etkisinin daha belirgin olmasının beklendiği ipoteksiz satışların toplam konut satışlarındaki payının, mevduatta altın oranı arttıkça göreli olarak yükseldiğinin altı çizilerek, bu durumun hanehalkının altın bazlı kazançlarını kredi koşullarından bağımsız olarak doğrudan konut alımına yönlendirdiğine, sıkı finansal koşullara rağmen talebin servet etkisi kaynaklı dirençli olduğuna dair bir işaret olduğuna dikkat çekildi.